Büyük Bilim İnsanı ve Mucit Nikola Tesla

‘Bırakın gerçeği gelecek söylesin, herkesi işlerine ve başarılarına göre değerlendirsin. Bugün onların; uğrunda gerçekten çok çalıştığım gelecek ise benimdir.’ 

                                                                                                                         Nikola Tesla  

Hakkında çok şey konuşuldu, konuşulmaya da devam edilecektir... Zamanın ötesinde bir bilim adamıydı. Sınırsız hayal gücünü, bilgisi ile harmanlayabilen yetenekli bir dâhiydi.

Bu özelliklerine, birçok icat ve çalışmaya rağmen Tesla’nın adını yeni duymaya başladık. Bunun en büyük nedeni, zamanın büyük firmalarının ekonomik çıkar ve güç arzularının; hem Tesla’yı hem de icatlarını unutturma çabası, ya da O’nun ve icatlarının geri plana atılmasına sebebiyet vermesidir.

Bir Dâhi Doğar

Sırp asıllı Tesla, 1856 yılında Hırvatistan’da doğmuştur. Babası rahiptir. Baba Tesla her ne kadar oğlunun da rahip olmasını istese de, Tesla mühendislik fakültesine girer.

Üniversite yıllarında Tesla, kendine asıl başarıyı getirecek bir kavramla tanışır; “Alternatif Akım (AC)”. Bu noktada alternatif akım için basit bir açıklama yapmak doğru olacaktır.

Elektrik akımı doğal durumlarda değişkendir. AC’yi bir örnekle açıklamak gerekirse; bir nehrin saniyede birçok kez akıntı yönünde, sonra akıntıya karşı, sonra tekrar akıntı yönünde akmasına benzetebiliriz. 

Tesla daha öğrencilik yıllarında alternatif akım kavramının üzerine gitmeyi kafasına koyar. Üniversitede alternatif akım problemlerine çözümler bulamayışı onu sıkıntıya sokar.  Bu safhada kendisini kumara verir ve okulundan kopar. Sonrasında ailesinin desteği ile bu problemlerini aşmayı başarır ama üniversiteden ayrılır. 

Başka bir teknik üniversiteye kaydolur. Burada tanışacağı, beraber çalışacağı hatta ters düşeceği birçok hoca Tesla’nın ufkunu genişletecektir. Eğitimini tamamladığında alternatif akım konusunda teorik ve pratik olarak çok yol kat etmiştir. 

Babasının da ölümüyle kendi parasını kazanma vaktinin geldiğini görür ve Budapeşte’ye yerleşir. Amerikan telefon santralinde hemen iş bulur. Bu dönem, Thomas Edison’un icatları ve çalışmalarıyla ilk olarak tanıştığı zamandır.

Efsanevi Kariyerin Başlangıcı

Kendini geliştirebileceğine ve fikirlerini pratiğe dönüştürebileceğine inandığı ülke olan Amerika’ya gider. İlerleyen günlerde zamanın kahramanı Thomas Edison için birkaç doğru akım cihazında geliştirmeler yapar. Fakat bu katkılarının maddi karşılığını alamayacaktır. Hayal kırıklığıyla asıl ilgi alanı olan alternatif akıma yönelir.

Akım savaşlarının yaşandığı bu karmaşık dönemde yaptığı çalışmalar ile Tesla, yatırımcıların dikkatini çekmeyi başarır. Gerekli desteğin verilmesiyle Tesla ilk çıkışını yapacaktır.

Bu yatırımcıların arasında ön plana çıkan, George Westinghouse olmuştur. Mucit bir aileden gelen Westinghouse, gerekli deneyime ve vizyona sahiptir. Geleceğin elektrikte olduğunu görmüştür. 

Westinghouse’un maddi açıdan desteklediği Tesla, sürekli olarak AC motorların geliştirilmesi ve kullanıma uygun hale getirilmesi üzerine çalışır. Tabii bu arada akım savaşları ciddi boyut kazanmıştır. Öyle ki Edison, doğru akımın daha yararlı olduğunu kanıtlamak için akıl almaz yöntemlere başvurur. Bunların arasında alternatif akımın insan hayatı için tehlikeli olduğunu kanıtlamaya çalışmak vardır ki, bunun için denek olarak kullandığı birçok hayvanı elektrik vererek öldürmekten çekinmemiştir. Bu kara propaganda amacına hizmet eder ve AC motorlar üzerine yapılan çalışmaları durma noktasına getirir. Fakat pes etmeyen Tesla, maddi anlamda bir takım haklarından vazgeçer ve Westinghouse’u, çalışmaların sürmesi konusunda ikna eder. 

Bu arada Tesla kendine ait ikinci laboratuvarını açmıştır. Burada telsiz iletimi ve yüksek frekanslı düzenekler üzerine çalışmaya başlamıştır. Aynı zamanda alternatif akım konusunu ilerletmek için sık sık diğer laboratuvara gidip çalışmalara katılır. 

Elektriğin Yeni Sihirbazı

Zamanla Tesla’nın emekleri ve çabaları değerini görmeye başlar. Özellikle elektrik endüstrisinin karmaşa içinde olduğu bu dönemde uzmanlar Tesla’nın buluşlarındaki faydaya yönelir.

Tabii bu durum alternatif akım konusunda çalışan mucitlerin ve bundan çıkar sağlamak isteyen yatırımcıların çoğalmasına da sebep olur. Bu noktada Edison, savunduğu “doğru akımın” artık seçenek olmadığını görerek oyun dışı kalmıştır. Akım savaşları, patent savaşlarına dönüşmüştür.

Bu süreçte Tesla, enerjinin ‘bağımsız taşıyıcılar’ ile iletilebileceği fikri üzerine odaklanır. Elektromanyetik alan üzerine çalışmalarını artırır. Prestijli dergilere makaleler yazar ve birçok seminere konuşmacı olarak katılır. Bu seminerlerden birinde; ilk defa büyük mucit, telsiz iletişimindeki olasılıkları cesurca açıklamıştır ve temel birleşenlerini adım adım anlatmıştır. 

Tesla, asıl patlamayı Niagara Şelalesi üzerine kurulan hidroelektrik santrali ile yapar. Sistemi inşa eden Westinghouse Şirketi, patentleri Tesla’ya ait olan AC jeneratörleri ve motorları kullanmıştır. Bu sistem, enerjinin birçok yere dağıtımının yapılabilmesine imkân tanıyacaktır. Bu başarı Tesla’ya yeni ortaklıklar sağlar ve kendi şirketini kurar. Artık enerjisini; esas ilgi alanı ve tutkusu olan, gücün kablosuz taşınması konusuna yoğunlaştıracaktır.

İlerleyen yıllarda Tesla, çalışmalarının karşılığını almaya başlar. Telsiz iletişim ve uzaktan kumanda üzerine temel patentleri almıştır. Laboratuvarında gerçekleştirdiği ve ‘’o zaman sihir olarak görülebilecek’’ deneylerle insanları kendine hayran bırakır. Elektriğin yeni sihirbazı olarak anılmaya başlamıştır (Edison’u tahtından etmiştir). Bu başarı onu birçok sanatçıya, akademisyene, yazara ve yatırımcıya yaklaştırır. 

Edindiği çevre ile amaçlarını gerçekleştirmek adına sağlam adımlar atar. Zengin yatırımcılarla osilatör (basitçe; sinyal üreten bir elektronik düzenek) ve floresan lambaların geliştirilmesi üzerine anlaşmalar yapar. Fakat enerjisinin çoğunu telsiz iletimi ve kablosuz enerji iletimi üzerine harcar.

Wardenclyffe Telsiz Kulesi

Tesla çok çalışıyordu. Fikirleri insanlara rahat yaşam sunma hedefi taşıyordu. Edindiği çevre ve ünün yardımı ile hayatını adayacağı WARDENCLYFFE Telsiz Kulesi için zamanın en zengin işadamlarından ve aynı zamanda Wall Street kurdu olan J.P. Morgan ile anlaşarak önemli bir sermaye edinir. Bu kule bugün Tesla denildiğinde ilk akla gelen yapıdır. 

İronik olarak Tesla’nın kariyerinde kırılma bu noktadan sonra başlar. Uzun mesafelere telsiz iletimi amacıyla başlatılan proje, kablosuz enerji iletimi hedefine dönüşür. Bu zamanın yatırıma en açık madeni olan bakırı gereksiz kılacaktır. Bu fikir en başta Morgan olmak üzere birçok yatırımcıyı rahatsız eder. Elindeki sermayeyi tüketen Tesla kulesini tamamlayabilmek için yatırımcısından bir daha destek alamaz. Morgan ile arası bozulan Tesla kapı kapı gezerek başka yatırıcımlar arar. Projesi için ciddi borçlar altına girmiştir.

Wardenclyffe’den Sonra

Üstüne 1907 ekonomik buhranın da gelmesi, işleri içinden çıkılmaz durumlara sokar. Tesla sonraki yıllar kanatsız türbinler üzerine ciddi çalışmalar yapar. Yine bazı patent ve hak davalarıyla uğraşır. 

Motorların geliştirilmesi üzerine çalışmalar yapar ve bazı anlaşmalara imza atar. Ama en büyük eseri ve saplantısı olan telsiz kulesini tamamlayabilmek için gerekli maddi kaynağı elde edemez. 

İçinden çıkamadığı finansal darboğaz, özenle tasarladığı ve yapımında birebir bulunduğu kulesinin sökülerek hurda fiyatına satılmasına sebep olur. 

75. yaş gününde, Time Dergisi fotoğrafını kapak yapmıştır. Sık sık dostları ile bir araya gelip birikimlerini paylaşır. 

Mucit ilerleyen yıllarda halkın gözünden düşer ve ihmal edilir. Psikolojik olarak çöken mucit kendini insanlardan soyutlar. 

Tesla 7 Ocak 1943’te, 86 yaşında hayata gözlerini yumar. Cenazesine bilim dünyasının ileri gelenlerinin, sanatçıların ve siyasetçilerin de aralarında olduğu 2000 kişi katılmıştır. 

Son Söz

Bugün elektriğin kilometrelerce uzağa ekonomik olarak taşınmasından, kumandalı cihazlara; telsiz iletiminden,  floresan lambalara kadar birçok teknolojinin alt yapısında O vardır. Uygun frekanslarla sesin hatta resimlerin taşınabileceğini düşünen ilk kişidir. 

O bir bilim adamıydı. Amacı, çabaları ile insan ırkının yönünü değiştirmekti. İstese de ticaret adamı olmayı beceremedi. İşte bu yüzden kişisel ve maddi çıkarların ismini yok etmeye çalışmasına engel olamadı. Ama bugün; geçte olsa bu büyük bilim adamı, hak ettiği değerde anılmaya başlandı.

Kaynakça: NIKOLA TESLA Bir Dâhinin Biyografisi – MARC J. SEIFER