Alerjik Rinit (Saman Nezlesi)

Kışın ardından baharın gelmesiyle canlanan doğa, alerjilerin yoğun yaşanmasına neden olur. Ağaçların  çiçeklenmesi polen mevsiminin habercisidir.

Akar, toz, küf ve polen gibi vücudumuzda alerjik reaksiyonların oluşmasına neden olan maddelere “alerjen” denir. Alerjenler burun göz gibi bazı hedef organlarda bir takım biyokimyasal reaksiyonlara, salgılara neden olurlar. Bunun sonucunda vücutta  kaşıntı, gözlerde yaşarma, kızarıklık, burunda kaşıntı, tıkanıklık, akıntı ve hapşırık, akciğerde ise sekresyon artışı, öksürük, hırıltıya neden olur. Olgulara boğaz kaşıntısı veya geniz akıntısı eşlik edebilir.

Saman nezlesi olarak da bilinen alerjik rinit, alerjenlerin hava yolu ile burun içini döşeyen mukoza adı verilen dokuya yapışarak iltihapsız yangıya neden olur. Genetik geçişli allerjik hastalıkların en sık görüleni  olan alerjik rinit çoğunlukla ömür boyu devam eden, fakat ileri yaşlarda şiddeti azalabilen bir hastalıktır. 

 Allerjik rinit hayatı tehdit eden bir hastalık değildir; ancak yaşam kalitesini azaltan, olumsuz  etkileyen bir hastalıktır. Erişkinlerde iş günü, çocuklarda okul günü kaybına yol açar. Ayrıca şehir yaşamı ve çevre kirliliğinin alerjik hastalık görülme oranını arttırdığı bilinmektedir.

Alerjik rinit tanısı nasıl koyulur ?

Hastanın verdiği öykü tek başına tanı koyucudur; ayrıntılı bir sorgulama oldukça önemli ve yararlıdır. Hastanın yaşı, hangi ortamlarda yakınmalarının arttığı, daha önce hangi ilaçları kullandığı ve özellikle ailede başka allerjik kişi olup olmadığı mutlaka sorulmalıdır. Allerji genetik bir hastalık olduğundan ailede başka bireylerde allerji olması tanıya yardımcıdır. Allerjik rinit sıklıkla çocuk ve genç erişkinlerin hastalığıdır.

Ayrıntılı bir kulak burun boğaz muayenesi yapılmalıdır. Burun içi endoskop ile incelenmelidir. Hastanın sorgulaması ve muayene bulguları allerjiyi düşündürüyorsa allerji testleri uygulanmalıdır. Allerji testleri deri testleri ya da kanda allerjenlerin incelenmesi yöntemleriyle yapılabilir. Sinüs tomografisine gerek duyulabilir.

Allerji tedavisine cevap vermeyen kişilerde burun muayenesi detaylı olarak yapılmalı, çocuklarda adenoid (geniz eti), tonsil hipertrofisi (bademcik iriliği),  erişkin hastalarda deviasyon (burunda kemik, kıkırdak eğriliği), konka hipertrofisi (burun eti şişkinliği), burun polipleri, sinüzit olup olmadığı araştırılmalıdır. Özellikle çocuklarda eşlik edebilecek orta kulak iltihabı da araştırılmalıdır. Diğer taraftan sık orta kulak iltihabı (otit) geçiren çocuklarda da allerji olup olmadığı sorgulanmalıdır. Çocuk horlaması önemlidir. Çocukta horlama, ağız açık uyuma tedavi edilmesi gerekli bir durumdur. Horlayan, ağzı açık uyuyan çocuklarda geniz eti ve/veya bademcik iriliği, tıkayıcılığı değerlendirilmeli, gerekirse ameliyat edilmelidir.

Tedavi ve korunma yöntemleri nelerdir?

Allerjik belirtilerin kontrolü, birden fazla tedavi yönteminin birlikte uygulanmasıyla sağlanır. Allerjenle karşılaşmanın önlenmesi, ilaç tedavisi ve aşı tedavisi bu yöntemler arasında sayılabilir.

Öncelikle yapılması gereken allerjik yakınmalara neden olan allerjenden uzaklaşmaktır.

Çevrenizdeki allerjenleri uzaklaştırmak önerilerimiz şunlardır:

• Polen mevsiminde pencere ve kapıları mümkün olduğunca kapalı tutun.

• Ev ve iş yerindeki bitkileri çevrenizde turmayın.

• Evinizde tüylü hayvan beslemeyin.

• Klimalardaki filtreleri periyodik olarak mümkünse her ay değiştirin.

• Kuştüyü ve yün yastık, yorgan, yatak değil sentetik olanları kullanın.

• Sigara içmeyin ve sigaralı ortamda bulunmayın.

İlaç tedavisinde antibiyotikler, antihistaminikler, kortizon, kortizonlu burun spreyleri kullanılabilir. Mutlaka hekim kontrolü altında ilaç tedavisinin uygulanması önerilir. Aşı tedavisi, eskiden olduğu gibi yıllar süren yorucu bir tedavi alternatifi değildir. Artık, kısa süreli ve sonuç alıcı aşı tedavi alternatifleri mevcuttur.