Enflasyon Muhasebesinin Vergiye Etkileri

Enflasyonun yüksek olduğu yıllarda maliyet esasına  göre uygulanan muhasebe işlemlerinin sonucu oluşan mali tabloların çok da gerçeği yansıtmadığı bir durumdur. Pandemi sonrası dünyada olduğu gibi ülkemizde de seyreden yüksek enflasyon nedeniyle şirketlerin bozulan mali tablolarının gerçeği yansıtması bakımından enflasyon muhasebesi uygulaması kaçınılmaz olmuştur. Enflasyon muhasebesinin amacı özetle, mali tabloların paranın dönem sonlarındaki satın alma gücüne göre hesaplanmasıdır. Bu vesile ile uygulanacak enflasyon muhasebesi şirketlerin mali tablolarını güçlendirecek, bir önceki sayımızda konusunu yaptığım şirketlerin bilançolardaki enflasyondan kaynaklı sermaye kaybı giderilmiş olabilecektir. 

Maliye Bakanlığı, 31.7.2004 tarih ve 25539 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5228 sayılı Kanunun 59. maddesiyle değiştirilen 5024 sayılı Kanunun geçici 1. maddesi uyarınca 31.12.2003 tarihli bilançolarını düzeltecek ve devamında 2004 yılının geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapılması zorunlu tutulmuş olup, devamında uygulama tebliğ ve sirküler yayınlamıştır.  

Kimler Enflasyon muhasebesine tabi olacak, Gelir veya Kurumlar Vergisi mükellefi olup da bilanço esasına göre defter tutan tüm vergi mükellefleri, enflasyon muhasebesi uygulaması zorunlu olacak.

31.12.2023 tarihli bilançolara uygulanacak enflasyon muhasebesinden kaynaklı kar veya zarar geçmiş yıl karı veya zararı olarak değerlendirilecek olup, kar vergiye tabi tutulmayacak, zarar da geçmiş yıl zararı olarak dikkate alınamayacak. Dolayısıyle 2023 yılı dönem sonu bilançolarına uygulanacak enflasyon muhasebesinin bir vergi yükü olmayacak. Ancak enflasyon muhasebesi uygulanan parasal olmayan kıymetlerin 2024 yılında 2023 yılında düzeltilmiş değerler üzerinden dikkate alınacak olup, 2024 yılında düzeltme sonucu oluşan enflasyon düzeltmesi olumlu farkı vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır.

Enflasyondan kaynaklı sürekli hızlı değişen fiyatlar, işletmelerin stok kalemlerindeki satın alma bedeli üzerinden kayıtlara geçirilen stok maliyetleri, stokların elde kalma süresi, stok devir hızına göre piyasa değerinin çok altında kalmakta, dolayı ile stoklara yapılan yatırım maliyetinin enflasyon düzeltmesi işlemi ile giderilecek olmasıdır.  

Yine aynı şekilde bilançolardaki sabit kıymetler içerisinde bulunan demirbaşların 2024 yılından itibaren düzeltilmiş değerleri üzerinden amortisman ayrılacak olmasıdır.

Diğer önemli bir husus Enflasyon düzeltmesine tabi tutulan Geçmiş Yıl Karlarının ne olacağı.

Dağıtılmayan karlar, şirket bilançolarında öz sermayenin bir unsuru olarak yer alırlar. Bu karlar genel kurul kararı ile sermaye yedekleri hesabına alınabilir, sermayeye eklenebilir, veya ortaklara dağıtılabilir. Bilançolarda görünen dağıtılmayan geçmiş yıl karları dahil uygulanacak enflasyon düzletmesi işlemleri sonucunda oluşan olumlu farkları 2024 yılında vergiye tabi olacak. Olumsuz (zarar) çıkması halinde vergi matrahından düşülebilecek.

Enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş geçmiş yıl karlarının ortaklara dağıtılmasında herhangi bir engel yok, yürürlükteki uygulamalara göre kar payı stopajına tabi tutularak dağıtılabilecek.